Nowa Brama w Słupsku

---

Historia

W czasach średniowiecza Słupsk charakteryzował się czterema bramami, które służyły jako główne wjazdy do miasta. Obecnie możemy podziwiać jedynie dwie z nich: Młyńską, która znajduje się od strony południowej oraz Gdańskiej, a także Nową, od zachodu, prowadzącą do Sławna, Darłowa i Szczecina.

Już w 1325 roku, w dokumentach, pojawiła się wzmianka o drewnianej palisadzie otaczającej miasto. Krótko po tym zbudowano kamienno-ceglane obwarowania, w ramach których powstały dwie pierwsze bramy: Młyńska oraz Holstenów. Budowa Bramy Nowej miała miejsce w późniejszym okresie. Na jej późniejsze pochodzenie wskazują nie tylko nazwa, ale również elementy architektoniczne oraz układ przestrzenny zabudowy sąsiadującej z nią.

W pierwszej części XIV wieku najprawdopodobniej wzniesione zostały dolne partie budowli, które wyróżniały się ostrołukowym przejazdem usytuowanym na osi oraz użyciem cegieł w wątku słowiańskim, znanym również jako wendyjski. Kondygnacja górna została dodana w późniejszym czasie. W latach 1380–1385 dokonano nadbudowy budynku, zwiększając jego wysokość do obecnej formy z gzymsem wieńczącym. Około 1441 roku zamurowano ostrołukowy otwór od wschodniej strony, co zmieniło wygląd bramy.

W połowie XIV wieku do struktury dobudowano murowane przedbramie, a w 1477 roku brama ucierpiała w wyniku pożaru, który uszkodził szczyty oraz dach dwuspadowy. W okolicy 1650 roku obiekt zyskał barokowy hełm, a w 1724 roku został przykryty czterospadowym dachem namiotowym z latarnią.

Warto zauważyć, że od 1724 do 1755 roku w Bramie Nowej mieściło się więzienie, w którym osadzeni trudnili się przędzeniem wełny. Znajdowały się tam osoby takie jak żebracy, włóczędzy oraz Cyganie. W 1836 roku przeprowadzono poszerzenie osi przejazdu, a także odnawiano elewację od strony zachodniej. Od połowy XIX wieku do około 1914 roku budowla była wykorzystywana jako warsztaty wojskowe.

Rok 1924 przyniósł restaurację bramy i utworzenie Muzeum Regionalnego, w którym prezentowano zbiory stowarzyszenia historyczno-krajoznawczego aktywnego w Słupsku od 1906 roku. Niestety, po pożarze miasta w 1945 roku ocalała jedynie niewielka część ekspozycji, zaledwie 10% kolekcji. Muzeum funkcjonowało w tym miejscu do 1965 roku, kiedy to przeniesiono je do Zamku Książąt Pomorskich, który również przeszedł remont.

Architektura

Nowa Brama w Słupsku przedstawia się jako masywna konstrukcja, zaprojektowana na planie prostokąta z wymiarami 12,3 × 10,5 metra oraz wysokością wynoszącą 16,8 metra.

W górnej części elewacji zachodniej znajdują się siedem ozdobnych płycin, z których dwie zyskały otwory okienne, a całość jest zwieńczona fryzem. Interesującym elementem architektury jest poziomy, gładki pas, który wyraźnie oddziela kondygnację dolną od górnej. Dolna kondygnacja charakteryzuje się ostrołukowym otworem przejazdowym, który po zakończeniu II wojny światowej został przekształcony w przeszkloną przestrzeń.

Cała struktura jest wzmocniona skarpami, co dodaje jej solidności. Z kolei elewacja wschodnia, skierowana w stronę Starego Rynku, prezentuje zamurowany otwór ostrołukowy w górnej części, który dodaje charakterystycznego uroku, a dodatkowo wyposażona jest w okna oraz wąskie wnęki, także zwieńczone łukowato.

Dopełnieniem bocznych elewacji jest dekoracyjny fryz oraz rząd blend z ostrymi łukami, co sprawia, że cała budowla zachwyca różnorodnością architektoniczną.

Turystyka

Nowa Brama w Słupsku stanowi istotny punkt na mapie turystycznej regionu. Usytuowana na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego, przyciąga uwagę zarówno turystów, jak i miłośników architektury.

W obiekcie można znaleźć nie tylko interesującą galerię sztuki, ale również sklep oferujący sztukę współczesną. To doskonałe miejsce dla osób ceniących sobie kulturę i twórczość artystyczną.

---

Oceń: Nowa Brama w Słupsku

---