Bartłomiej Swawe

---

Życiorys

Bartłomiej Swawe pochodził z zamożnej rodziny pomorskiej o nazwisku Schwawe, związanej z katolickim biskupem kamieńskim, Henningiem Ivenem. Jego ojcem był Jürgen Swawe, który pełnił funkcję burmistrza Słupska, a jego brat, Jan Swawe, był kanonikiem i witztumem w kapitule kamieńskiej.

Przygotowując się do kariery, Bartłomiej Swawe, podobnie jak jego starszy brat, zdobył solidne wykształcenie akademickie. Początkowo kształcił się w Słupsku oraz Szczecinie, następnie kontynuował naukę w Leuven, Münster oraz Lipsku. Po powrocie do rodzimej ziemi w 1510 roku, otrzymał od biskupa kamieńskiego Marcina von Karitha posadę wikariusza w Słupsku. Następnie udał się na dalsze studia do Włoch.

Po powrocie na Pomorze Zachodnie, pomimo braku przyjęcia święceń kapłańskich, objął urząd kanonika w kapitule kolegiackiej w Szczecinie oraz kanonika w kapitule katedralnej w Kamieniu Pomorskim. Od 1529 roku pracował w kancelarii książąt pomorskich, Jerzego I oraz Barnima IX, jako radca dworski, a od 1531 roku pełnił rolę kanclerza pomorskiego, a od 1532 roku był witztumem kapituły kamieńskiej. W 1534 roku ożenił się z Gertrudą von Zitzewitz.

Od początku lat 30. XVI wieku związany był z naukami Marcina Lutra, a dzięki swojej wysoko postawionej pozycji w administracji kościelnej oraz państwowej Pomorza, aktywnie wspierał ruch protestancki. Jako kanclerz na dworze Barnima IX, odegrał kluczową rolę w organizacji sejmu trzebiatowskiego, który ustanowił luteranizm jako religię państwową na Pomorzu Zachodnim. Współpracując z Janem Bugenhagenem, prowadził wizytacje w parafiach i klasztorach oraz był współorganizatorem struktur Pomorskiego Kościoła Ewangelickiego. Prowadził także negocjacje z biskupem kamieńskim Erazmem von Manteuffelem, usiłując nakłonić go do przyjęcia Ordynacji Kościelnej Bugenhagena oraz przejścia na luteranizm.

W 1544 roku Bartłomiej Swawe został mianowany superintendentem kołobrzeskim. W dniu 12 kwietnia 1545 roku, kapituła katedralna w Kamieniu Pomorskim wybrała go biskupem pomorskim, a 5 maja odbyła się jego ceremonia instalacyjna w Kamieniu Pomorskim. Z kolei 12 października 1545 roku, działając według Ordynacji Kościelnej, zrzekł się w Koszalinie praw do dominium, formalnie przekazując władzę nad biskupstwem książętom pomorskim. Oznaczało to ostateczne uniezależnienie diecezji kamieńskiej od Stolicy Apostolskiej.

Jako dyplomata, Bartłomiej Swawe podjął także działania mające na celu przyjęcie Pomorza Zachodniego do unii szmalkaldzkiej. Jednakże formalna schizma i przekazanie dóbr diecezjalnych Gryfitom spotkały się z silnym sprzeciwem cesarza Karola V. Jako suweren Pomorza Zachodniego, rozpoczął on proces kontrreformacyjny, wykorzystując swoje zwycięstwo w I wojnie szmalkaldzkiej oraz interim augsburskie, skutecznie wprowadzając zmiany w Pomorskim Kościele Ewangelickim. W dniu 1 sierpnia 1549 roku Bartłomiej Swawe został zmuszony do rezygnacji z urzędu biskupa kamieńskiego, podczas gdy kapituła katedralna wybrała jego następcę, Marcina Wejhera, który w 1551 roku uzyskał uznanie papieża oraz bullę prekonizacyjną.

Po 1549 roku Bartłomiej Swawe został jedynie urzędnikiem kancelarii książęcej. Zachował jednak dożywotnio tytuł biskupa seniora oraz przysługujące mu uposażenie. Po 1560 roku przestał pełnić jakiekolwiek funkcje. Ostatnie lata spędził w Bytowie, gdzie zmarł.

Literatura

– M. Wehrmann, Swawe Bartholomeus, biskup ewangelicki z Cammin. W: Allgemeine Deutsche Biographie. Tom 54. Lipsk 1908.

---

Oceń: Bartłomiej Swawe

---