Kościół Świętego Krzyża w Słupsku

---

Historia

Historia świątyni w Słupsku jest bogata i sięga drugiej połowy XIX wieku. Kościół, który pierwotnie został zaprojektowany jako staroluterański, miał swoje fundamenty położone w 1857 roku, kiedy to architekt C. Tape przedstawił swój projekt. Został on zaakceptowany 29 października, a już 11 listopada, w rocznicę chrztu Marcina Lutra, miała miejsce ceremonia położenia kamienia węgielnego. Kościół został poświęcony i oddany wiernym do użytku 28 sierpnia 1859 roku.

W kolejnych latach obiekt przeszedł pewne zmiany, w tym dobudowę zakrystii w północnej części kościoła w 1906 roku. W latach 1920–1932, pełnił on rolę katedry dla Diecezji Północno-Wschodniej Kościoła Staroluterańskiego w Prusach, służąc jako siedziba superintendenta, co odpowiada funkcji biskupa.

Po zakończeniu II wojny światowej, sytuacja kościoła uległa zmianie. W 1947 roku powstała nowa parafia ewangelicko-augsburska, z inicjatywy polskich ewangelików, którzy przejęli kościół św. Krzyża w październiku tego samego roku. Od 1977 roku w świątyni odprawiano również nabożeństwa w języku niemieckim.

Budynek kościoła był obiektem licznych remontów, których dokonano w latach 1969–1973, 1980, 1990–1991, a także w latach 2000 oraz 2005–2012. W 1999 roku na wieży, w okolicach wejścia od ul. Prostej, została umieszczona tablica informacyjna, która wskazuje na nazwę kościoła, ratyfikowaną w postaci „Kościół Ewangelicko-Augsburski /luterański/.” Warto również wspomnieć, że w 1997 roku wewnątrz świątyni umieszczono tablicę poświęconą dr. Janowi Posmykiewiczowi, który był założycielem parafii ewangelicko-augsburskiej w Słupsku i bardzo zasłużonym lekarzem dla tego miasta.

Architektura

Świątynia wyróżnia się solidną i zwartą bryłą, która potrafi zaimponować swoim kształtem. Korpus budowli, mający formę prostokąta, wieńczy dwuspadowy dach, co nadaje mu klasycznego wyrazu. Frontowa elewacja tego obiektu, skierowana na południowy zachód, jest dopełniona dwukondygnacyjną wieżą, której szczyt zdobią charakterystyczne krenelaże oraz cztery niewielkie sterczyny.

Po stronie przeciwnej do korpusu kościoła znajduje się prostokątne prezbiterium, którego narożniki są subtelnie ścięte, a także dawna zakrystia, obecnie przekształcona w salę Szkółki Niedzielnej. W wieży oraz w bocznych ścianach świątyni umieszczono duże okna, zakończone ostrymi łukami, które doświetlają wnętrze. Budynek wzniesiono z cegły ceramicznej pełnej i częściowo otynkowano, a jego kamienne fundamenty nadają trwałości konstrukcji. Dach, pierwotnie pokryty łupkiem, został w 1990 roku zastąpiony blachą cynkową ułożoną w wzór caro.

Neogotycki styl kościoła uwidacznia się w detalach architektonicznych, które obejmują otwory okienne z ostrymi łukami, maswerkami oraz częściowo zachowanymi witrażami. Maswerki ozdabiają również drzwi, wprowadzając do całości wyjątkowy charakter. Wiele elementów wyposażenia, takich jak ławki dla ponad 200 osób, drewniana ambona czy okna i drzwi, zostało wykonanych w stylu neogotyckim.

Do wnętrza świątyni prowadzi portal umieszczony w wieży. Kościół został podzielony na nawę główną oraz dwie nawy boczne dzięki dwóm rzędów kolumn wspierających arkady z ostrymi łukami. Na kolumnach opiera się drewniany sufit, który imituje sklepienie kolebkowe, podczas gdy w nawach bocznych znajduje się płaski drewniany sufit. Ołtarz z 1934 roku wyróżnia się bogatym wykonaniem z dębu, zdobionym reliefem przedstawiającym baranka z chorągwią Kościoła.

Ambonę ulokowano z lewej strony przy wejściu do prezbiterium. Jej wieloboczny korpus, osadzony na drewnianym filarze, jest zwieńczony baldachimem oraz ozdobiony delikatnymi płaskorzeźbami. Witraże w oknach są utrzymane w prostych formach geometrycznych, co podkreśla estetykę wnętrza. Ponadto, nad nawą główną, toaletą oraz przeszkoloną zakrystią, która została dobudowana w 2012 roku, znajduje się drewniana empora, rozbudowana w 2007 roku, z podwójnymi, tzw. policzkowymi schodami, prowadzącymi na górę.

Budynek nie ma piwnic, a jego kubatura szacowana jest na około 2624 m³, podczas gdy powierzchnia użytkowa wynosi około 258 m².

Organy

W kościele Świętego Krzyża w Słupsku można znaleźć niezwykłe organy, które zostały stworzone przez renomowaną firmę Schlag und Söhne z Świdnicy. Noszą one oznaczenie opus 444, a ich pierwotna lokalizacja znajdowała się w kościele ewangelicko-augsburskim w Golasowicach.

Na przełomie września 2006 roku, instrument ten został starannie rozebrany, a następnie przewieziony do Słupska. W czerwcu 2007 roku organy zostały złożone ponownie oraz poddane gruntownemu remontowi, który miał na celu przywrócenie ich oryginalnego brzmienia. Zleceniem tego zadania zajęła się firma SLJ Budowa Organów.

W dniu 29 września 2007 roku miał miejsce pamiętny pierwszy koncert, który odbył się na tych organach, wykonany przez dr. Jana Bokszczanina. Instrument charakteryzuje się 10 głosami oraz 2 klawiaturami, a jego system traktury gry oraz traktury rejestrów oparty jest na pneumatycznych rozwiązaniach.

---

Oceń: Kościół Świętego Krzyża w Słupsku

---